Aktualności Aktualności

Zaskakujące wyniki badań wykonanych wzdłuż dróg leśnych funkcjonujących w Nadleśnictwie Strzałowo (RDLP Olsztyn).

Zdecydowana większość przyrodników i ekologów na ogół widzi złe strony w funkcjonowaniu istniejących i nowo budowanych drogach przebiegających przez lasy. Uważają oni, że drogi to sztuczne antropogenicznego pochodzenia twory, które negatywnie wpływają na środowisko przyrodnicze. Czy tak rzeczywiście jest?

        Próbę odpowiedzi na to pytanie podjęło się Nadleśnictwo Strzałowo. W tym celu wykonało badania na 5 odcinkach dróg o łącznej długości  5444 m polegające na  wykonaniu spisu wszystkich gatunków roślin naczyniowych występujących w 10-metrowych pasach przylegających bezpośrednio do jezdni i oddalonych od niej o 50 m. Spis dotyczył tylko gatunków zielnych. W dalszej kolejności wyniki spisu poddano szczegółowej analizie.

            Uzyskane wyniki przerosły oczekiwania badających. Okazało się bowiem, że:

1. Łącznie na wszystkich 5-ciu obiektach badawczych odnotowano 257 gatunków roślin naczyniowych. Liczba wszystkich gatunków  rosnących w pasach przylegających bezpośrednio do jezdni na 5-ciu badanych odcinkach dróg była przeciętnie 2,4 razy większa w porównaniu do liczby gatunków rosnących na pasach położonych w głębi lasu, oddalonych od jezdni o 50 m. Wielkość tego wskaźnik  dla poszczególnych dróg wahała się od 1,8 do 2,9.

 

 2. W pasach przylegających bezpośrednio do jezdni stwierdzono występowanie trzech typów muraw: kserotermicznych, napiaskowych i bliźniczkowych. Wyżej wymienione zbiorowiska zaliczane są do priorytetowych siedlisk chronionych prawem unijnym w ramach Dyrektywy Siedliskowej. Zbiorowiska te reprezentowane były przez 43 charakterystyczne dla nich gatunki, czyli aż 16,7 % wszystkich spisanych gatunków.

 

3. W trakcie badań odnotowano również 52 gatunki uznane za rzadkie, czyli objęte ochroną ścisłą, częściową, zamieszczone Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, wymienione w Dyrektywie Siedliskowej oraz rzadkie w skali kraju i regionu warmińsko-mazurskiego. Spośród nich należy wymienić gatunki szczególnie cenne przyrodniczo takie jak: leniec bezpodkwiatkowy, zimoziół północny, tajęża jednostronna, marzanka barwierska, dziurawiec skąpolistny i oman wierzbolistny.

 

4. Liczba  pędów lub kęp gatunków rzadkich  rosnących w pasach przylegających do jezdni była 8,3-krotnie większa w porównaniu do stwierdzonych w pasach oddalonych od jezdni o 50 m. Natomiast liczba ściśle chronionych gatunków występujących na terenie wszystkich rezerwatów Nadleśnictwa Strzałowo w przeliczeniu na 100 ha była 17-cie razy mniejsza od liczby tych, które rosły  na poboczach badanych dróg.

 

5. Przy 5-ciu  analizowanych łącznie  drogach stwierdzono występowanie 20 gatunków obcego pochodzenie.  Stanowią one 7,8  wszystkich odnotowanych gatunków. Z tego nie co więcej jak połowa (11 gatunków) to archeofity, 6 gatunków to kenofity  i 3 gatunki o niejasnym statusie. Za archeofity uznaje się te gatunki, które trafiły do Europy po powrocie Kolumba z II wyprawy do Ameryki. Gatunki te w chwili obecnej  zadomowiły się w Polsce i  w większości nie są ekspansywne oraz nie zagrażają rodzimej florze. Natomiast kenofity to gatunki, które przywędrowały  do Europy po 1500 roku. Niektóre z nich wykazują silną ekspansję i określane są jako inwazyjne. W przypadku badanych dróg gatunki takie stwierdzono i były to przymiotno kanadyjskie oraz białe. Warto przy tym podkreślić, że gatunki te zasiedlają  tylko te siedliska, gdzie występują odsłonięte fragmenty mineralnej gleby.

 

6.  Analiza wyników spisu wykazała, że liczba i stopień pokrycia dla gatunków obcych wraz z wiekiem drogi malały. Oznacza to, że gatunki rodzime wraz z upływem czasu wypierają  obce z poboczy dróg. Przykładowo przy drodze "Pupskiej I" powstałej prawdopodobnie na początku XX wieku ich udział wynosił tylko 1,6 %. Natomiast na drodze Pupskiej II wybudowanej w 2011 roku ich udział wynosił 11,0 %, czyli prawie 7-krotnie więcej.

 

            Przytoczone wyżej wnioski mają na celu przede wszystkim  podkreślenie i uzmysłowienie jak istotnym elementem różnorodności gatunkowej są drogi  przebiegające przez kompleksy leśne. Ponadto jeden z elementów infrastruktury drogowej  jakim jest pobocze drogi okazuje się  być bardzo ważnym bankiem organów  rozmnażania i rozprzestrzeniania się roślin naczyniowych, w tym również  gatunków rzadkich i chronionych. Stosunkowo często są to gatunki bardzo cenne przyrodniczo. Na przykład takie jak dzwonek boloński, podejźrzon księżycowy, zawilec wielkokwiatowy, mieczyk dachówkowaty czy groszek różnolistny uznany w Polsce za wymarły  i odnaleziony w 2015 roku na terenie N-ctwa Strzałowo.

            Trzeba przy tym podkreślić, że większa ilość roślin naczyniowych rosnących przy drogach powoduje zwiększenie ilości gatunków zwierząt, w tym na przykład owadów. W konsekwencji poprawia się baza pokarmowa dla płazów, gadów, ptaków i ssaków owadożernych. Więcej roślin oznacza też zwiększenie ilości nasion, którymi odżywiają się miedzy innymi gryzonie. W efekcie tego rodzaju powiązań, zwiększa się baza pokarmowa dla drapieżników. Te oprócz tego, że mają więcej pokarmu,  chętnie również korzystają z dróg w czasie swoich wędrówek. W  szczególności drogi leśne to ulubione miejsca przebywania  dużych  drapieżników jakimi są wilk i ryś.   Drapieżniki te wykorzystują w/w drogi  do "znakowania" swoich rewirów oraz przemieszczania się na większe dystanse.         Prezentowane opracowanie pozwala spojrzeć zupełnie inaczej na drogi  i warto ten odmienny punkt widzenia popularyzować w mediach bowiem w społeczeństwie  ciągle funkcjonuje przekonanie, że przyroda a w tym siłą rzeczy, również różnorodność gatunkowa, najlepiej zachowana  jest w rezerwatach oraz parkach narodowych. Tymczasem uzyskane wyniki ujawniają całkiem odmienne fakty. To właśnie wzdłuż niechcianych przez przyrodników i ekologów dróg leśnych różnorodność gatunkowa (w przypadku roślin naczyniowych) jest zdecydowanie większa niż w głębi lasu a liczba gatunków objętych ścisłą ochroną w przeliczeniu na 100 ha na poboczach dróg  jest zdecydowanie większa niż w rezerwatach.

            Biorąc pod uwagę prezentowane wyniki warto zastanowić się nad wykonaniem  badań dotyczących  wpływu dróg  przebiegających przez lasy na inne grupy organizmów. Na przykład porosty, różne grupy bezkręgowców,  płazy, gady, ptaki czy ssaki.

 


 

Mapa lasów

Mapa lasów

 

Sprzedaż

Sprzedaż

 

Polecamy Polecamy