Wydawca treści Wydawca treści

Polskie lasy

Polska jest w europejskiej czołówce, jeśli chodzi o powierzchnię lasów. Zajmują one 29,2 proc. terytorium kraju, rosną na obszarze 9,1 mln ha. Zdecydowana większość to lasy państwowe, z czego prawie 7,6 mln ha zarządzane jest przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.

W Polsce lasów wciąż przybywa. Lesistość kraju zwiększyła się z 21 proc. w roku 1945 do 29,2 proc. obecnie. Od roku 1995 do 2011 powierzchnia lasów zwiększyła się o 388 tys. ha. Podstawą prac zalesieniowych jest „Krajowy program zwiększania lesistości", zakładający wzrost lesistości do 30 proc. w 2020 r. i do 33 proc. w 2050 r. Lasy Polski są bogate w rośliny, zwierzęta i grzyby. Żyje w nich 65 proc. ogółu gatunków zwierząt.

Lasy rosną w naszym kraju na glebach najsłabszych, głównie z powodu rozwoju rolnictwa w poprzednich wiekach. Wpływa to na rozmieszczenie typów siedliskowych lasu w Polsce. Ponad 55 proc. powierzchni lasów zajmują bory. Na pozostałych obszarach występują siedliska lasowe, głównie mieszane. Ich niewielką część stanowią olsy i łęgi – niewiele ponad 3 proc.

W latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc.

Na terenach nizinnych i wyżynnych najczęściej występuje sosna. Rośnie ona na 64,3 proc. powierzchni leśnej w PGL LP oraz na 57,7 proc. lasów prywatnych i gminnych. W górach przeważa świerk (zachód) oraz świerk z bukiem (wschód). Dominacja sosny wynika ze sposobu prowadzenia gospodarki leśnej w przeszłości. Kiedyś monokultury (uprawy jednego gatunku) były odpowiedzią na duże zapotrzebowanie przemysłu na drewno. Takie lasy okazały się jednak mało odporne na czynniki klimatyczne. Łatwo padały również ofiarą ekspansji szkodników.

W polskich lasach systematycznie zwiększa się udział innych gatunków, głównie liściastych. Leśnicy odeszli od monokultur – dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do naturalnego dla danego terenu. Dzięki temu w latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc. Coraz częściej występują dęby, jesiony, klony, jawory, wiązy, a także brzozy, buki, olchy, topole, graby, osiki, lipy i wierzby.

W naszych lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat. Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat. Coraz więcej jest drzew dużych, liczących ponad 80 lat. Od końca II wojny światowej ich powierzchnia wzrosła z 0,9 mln ha do prawie 1,85 mln ha.

Raporty o stanie lasów w Polsce


Najnowsze aktualności Najnowsze aktualności

Powrót

Pierwszego dnia wiosny ornitolodzy ruszyli w las

Pierwszego dnia wiosny ornitolodzy ruszyli w las

Już po raz czwarty ornitolodzy w ramach projektu monitorują populacje ptaków występujących na terenie lasów olsztyńskiej dyrekcji LP.

Obecnie liczenia ptaków w terenie prowadza czterech doświadczonych ornitologów. Projekt „Wpływ gospodarki leśnej na ptaki występujące na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie w nadleśnictwach Kudypy, Młynary, Parciaki i Strzałowo”  rozpoczął się w 2015 r., polega on na liczeniu ptaków na tak zwanych  transektach, czyli w pasach o szerokości 200 m i długości około 10 km.

Każde stwierdzenie zobaczonego i usłyszanego ptaka jest nanoszone na mapy robocze. Następnie zebrane przez nich dane wprowadzone są do programu ART-GIS i poddawane skrupulatnej analizie.

Dodatkowo rejestrowane są wszystkie prace leśne prowadzone na powierzchni wytyczonych transektów. Z analizy danych wynika, że średniorocznie na badanych transektach prace leśne prowadzone są na 10,5  proc. powierzchni z tego tylko na 4,5  proc. odbywa się pozyskanie drewna (średnia krajowa – około 6 proc.), z tego zręby zajmują 1,2 proc. powierzchni.

Po podsumowaniu wyników okazało się, że w ciągu trzech lat na 14 transektach ornitolodzy dokonali 23 359 stwierdzeń 139 gatunków ptaków, w tym 120 stanowiły gatunki leśne. Tak duża liczba gatunków na powierzchni około 3 tys. ha świadczy o wyjątkowo dużej różnorodności gatunkowej ptaków występujących na terenie RDLP Olsztyn.

Jaki miały wpływ wymienione powyżej prace na stan populacji ptaków występujących na kontrolowanych powierzchniach? Okazało się, że w ciągu trzech ostatnich lat liczba gatunków ptaków leśnych na wszystkich transektach wzrosła o 7,1  proc., a liczba osobników w przeliczeniu na 10 ha o 7,7 proc.

Ponadto na niektórych powierzchniach, gdzie wykonano ciecia rębnią złożoną, czyli podziurawienie przez leśników lasu jak „ser szwajcarski”, spowodowało wzrost różnorodności gatunkowej nawet o 30 proc.

Warto dodać, że im więcej lasu w lesie, czyli im bardziej gęsty las, tym liczba gatunków ptaków na 1 ha zmniejsza się. Większość przyrodników przekonana jest o tym, że największe bogactwo gatunkowe jest w starych puszczańskich ostępach.

Tymczasem z analizy wyników uzyskanych z liczeń wynika, że największą różnorodność gatunkową stwierdzono w lasach od 60 do 80 lat i była większa niż w lasach 200-letnich. Natomiast w lasach w wieku do 20 lat na hektarze stwierdzono 5,1 gatunków, dla porównania w lasach  od 100 do 120 niewiele więcej – 5,9 gatunków na ha.

Wstępne wyniki uzyskane w ramach opisywanego projektu są bardzo interesujące i rzucają całkiem nowe światło na problematykę wpływu gospodarki leśnej na stan populacji ptaków.

Dla przeciętnego człowieka pozyskanie drewna, a w szczególności zręby zupełne, kojarzą się z totalnym zniszczeniem. Warto jednak o tym pamiętać, że 1000 czy 2000 lat temu na terenie, który obecnie zamieszkujemy nie rosły tylko stare lasy. Były również młode, które pojawiały się najczęściej w miejscach po przejściu pożarów lub huraganów, które były totalnym spustoszeniem lasu.

Jednak to właśnie dzięki tym naturalnym, stosunkowo częstym zjawiskom, kształtowała się  struktura i wiek lasu, a tym samym również  różnorodność gatunkowa wszystkich organizmów, w tym również ptaków.